1989 Tiananmen Meydan protestoları, Çin’de verilmek istenen demokrasi mücadelesini ve siyasi farklılık isteğini hatırlatıyor. Rahatsızlık ve reform sonucuyla ortaya çıkan protestolar, Çin halkı için önemli bir olay haline geldi. Çin hükümeti, halkı ve tüm dünya için büyük sonuçları olmuştur.
Tarihsel önem
Bu protestoların ortaya çıkış amacını ve önemini anlamak için 1980 senelerinde Çin’in yaşadığı ekonomik ve siyasi gibi tarihsel arka planını öğrenmek gerekiyor. Tiananmen meydan protestoları yaşandığı dönemde Çin, Deng Xiaoping’in liderliğinde ekonomik reformlar yaşanmıştır. Çin pazar odaklı çalışmaya, dünyaya açılmaya ve toplumsal yeniliklere tanık olmaya başlamıştır. Ekonomik ilerleme isteğinin yanı sıra toplumsal eşitsizlik, yolsuzluk ve siyasi özgürlük gibi sorunlarda protestoların yapılmasına sebep oldu. Çin halkı üzerinde derin bir etki bırakan bu protestoların tarihi çok önemlidir.
Protestoların amacı
-
Protestoların tek bir nedeni yoktur. Çeşitli faktörler protestoları etkilemiştir. Önemli bir etken ise, reform isteyen Çin Komünist Partisi liderinin 1989’da ölümü olmuştur. Hu Yaobang’ın ölümü büyük bir hüzün yaratıp genellikle öğrenciler için siyasi reform savunanlar için ortak bir toplanma alanı olmuştur.
-
Öğrencilerin hükümetten yolsuzluğun bitmesi gibi talepleri oldukça siyasi reform ve ifade özgürlüğü güçlenmiştir. Bu talepler sayesinde halk isteklerini belirtebildi ve yenilikler oluşmaya başladı. Demokratik reformu zorlamak isteyen öğrenciler, seslerini dikkate alan bir siyasi sistem talep ettiler.
-
Komünist partiye ve hükümet kurumlarında o dönem yaygın olarak görülen yolsuzluk söz konusu olmuştur. Protestocular yolsuzluğa son verilmesi gerektiğini duyurdular.
-
Demokrasi için çok önemli olan ve işleyen bir demokrasi sağlamaya yarayacak basın özgürlüğünün olması için savaştılar.
-
Zengin ve fakir arasında oluşan farkların kapanıp hem ekonomik reformların hem de yaşam tarzının daha da iyileşmesini talep ettiler.
Öğrencilerin protestoları
Tiananmen protestoları ilk önce öğrencilerin siyasi gücün sembolik bir yeri olan Tiananmen meydanında toplanması ile başlamıştır. Bu protestolar öğrencilerin liderliğinde olmuştur. Öğrencilerin istekleri, ifade özgürlüğü, hesap verilebilirlik ve gizli işlerin bitmesi üzerine protestolar gelişmiştir. Bu meydan protestolarına başlayarak çeşitli bölgelerden gelen öğrenciler, işçiler ve halk ile hızla dayanışma gösterilmiştir. Öğrenciler ve aydın kesim protestolara öncülük ederek cesareti ve kararlılığı harekete geçirmişlerdir. Modern Çin tarihinde 1989 Tiananmen protestolarının önemli bir olay olarak görülmesi öğrenciler sayesinde olmuştur.
Katliam ve katliamdan sonra yaşananlar
-
3-4 Haziran 1989 gecesi, Çin devleti protesto yapanlara karşı şiddetli bir baskı uyguladı ve emirler verdi. Tiananmen meydanı çok karışık bir durumla karşı karşıya kalıp çok sayıda can kaybı verdi. Can kaybının dışında mermiler uçtu ve tanklar yuvarlandı. Can kayıplarının yüzlerce bini aştığı iddia edilmiştir.
-
Protestoların şiddetli bir şekilde bastırılmaya çalışılması ise uluslararası toplumun sert bir tepkisini almıştır. Bazı ülkeler tarafından bu durum üzerine çeşitli yaptırımlar uygulanmaya başlanmıştır. Bu olay Çin’in uluslararası ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur. Bu olaydan sonra Çin’in insan hakları sicili incelemeye alınmıştır.
